Shu Ha Ri, eğitimin veya öğrenmenin ilerlemesini tanımlamak için kullanılır. Ustalığa giden yolda öğrenme aşamalarını tanımlayan bir Japon savaş sanatı (özellikle Aikido) konseptidir. Son yıllarda ise çevik ortamlarda, birçok öğrenme ortamı doğduğu için, bu alanda da oldukça faydalı bir model olmuştur. Hatta yazılım geliştirmede çevik hareketin başlatıcılarından biri olarak bilinen Amerikalı bilgisayar bilimci Alistair Cockburn ve çevik yazılım geliştirme metodolojileri konusunda uzmanlaşmış bir İngiliz yazılım geliştiricisi olan Martin Fowler, yazılım geliştirme için her türlü teknik, uygulama ve aracı öğrenmek için Shu Ha Ri ‘yi bir konsept olarak tanıtmış, yazılarında yer vermiştir.

ShuHaRi’nin çevik ortamlardaki denk gelen kademelerinin ne olduğunu ve bir scrum takımı etkinliği olan Daily Scrum üzerindeki etkisini inceleyecek olursak:

Shu Ha Ri Seviyeleri

Shu Seviyesi

Shu seviyesini bir başlangıç seviyesi olarak düşünebiliriz. Burada öğrenci ustanın öğrettiklerini takip eder. Çevik değerler, ilkeler, uygulamalar hakkında temel bilgilere sahiptir. Temel teori hakkında çok endişelenmeden işin nasıl yapılacağına odaklanır. Eğer görevini nasıl yapacağına dair birden fazla yöntem varsa, ustasından yardım ister ve ustasının kendisine öğrettiği şekilde uygular.

Örneğin Shu seviyesindeki bir takımın daily scrum’ını örnek alalım.

Shu seviyesindeki bir ekipte Daily Scrum: Ekipteki her bir üyenin, dün ne yaptığı, bugün ne yapmayı planladığı ve herhangi bir engelleme sorunu olup olmadığını diğer ekip arkadaşlarıyla paylaştığı bir etkinliktir. Ekip bu etkinliği bu şekilde sürdürdüğünde ve aynı zamanda daily scrum time box süresine uyduğunda yapmış oldukları çalışmanın kalitesinde belirgin iyileşmeler olduğunu gözlemleyeceklerdir.

Ha Seviyesi

Ha seviyesindeki bir öğrenci artık derine inmeye başlar. Yürüttüğü temel uygulamalar ve tekniklerin arkasındaki temel prensipleri ve teoriyi öğrenmeye başlar. Sadece kendi ustasından değil, farklı ustalarından da öğrenmeye motivedir. Öğrendiklerini kendi uygulamalarına da dahil edebilir seviyededir. Takım çevik değerleri, ilkeleri, uygulamalarını kendi deneyimledikleriyle anlamaya başlar.

Daily Scrum örneğinden devam edelim.

Ha seviyesindeki bir ekipte Daily Scrum: Takım geliştirmeye ihtiyacı olan yerleri keşfetmiş ve iyileştirmenin bir yolunu bulabilmiştir. Yaptıkları iyileştirmelerden dolayı mutlu ve bunu daha iyi hale getirmeye heveslidir. Daily Scrum’larda 3 soruyu cevaplama konusundaki dili genişletmiş ve dördüncü beşinci sorular ekleyerek geliştirmiştir. Bu değişiklik, ekibin kendi dinamiğini bulmada ve iş birliğini arttırmada önemli bir rol oynamıştır. Ayrıca ekip kendi mevcut zorluklarını aşmak için çeşitli sorular ekleyip çıkararak denemelere devam eder.

Ri Seviyesi

Ri seviyesindeki bir öğrenci diğer insanlardan değil, kendi uygulamalarından ders çıkararak öğrenmeye başlamıştır. Takım değerleri, prensipleri ve uygulamaları tamamen içselleştirmiştir. Kendi yaklaşımlarını yaratır ve öğrendiklerini kendi özel koşullarına uyarlar.

Ri seviyesindeki bir ekipte Daily Scrum: Takım, cevaplamak zorunda bırakıldığı yapıdan uzaklaşmıştır. Etkinlik artık, mevcut durumlarını herkesin yararlı bulduğu bir bilgi akışı şeklindedir. Etkinlik öz, hızlı ve etkili olmasıyla birlikte takımın karşılaştığı o günkü duruma göre şekillenir.

Agile Dönüşüm & Scrum Rolleri & Shu Ha Ri

Bir scrum takımındaki farklı rollerin farklı öğrenme noktaları vardır. Her bir rol farklı odak noktasında kendilerini geliştirme iyileştirme yolları ararlar. Agile dönüşümü içinde olan bir organizasyonun, özellikle Shu ve Ha seviyelerindeki takımlardaki rollerin nasıl davrandığını inceleyecek olursak:

Scrum Master

Shu seviyesindeki bir Scrum Master, scrum kılavuzuna hakimdir. Takımın klavuz dışına çıkıp çıkmadığı ile ilgilenir. Takımın yapması gereken seremonilere odaklanmıştır. Sprint için basit grafikler kullanır. (Burn down/up)

Ha seviyesindeki bir Scrum Master, takımı dış etkilere karşı korur. Takımın kendi metriklerini oluşturabilmesine destek verir. (Velocity, Kalite metrikleri, Lead Time metrikleri) Hizmetkar liderlik rolündedir. Sadece kendi takımı için değil, organizasyonun agile dönüşümü için de iyileştirme sağlar.

Product Owner

Shu seviyesindeki bir Product Owner, planlamaları high level seviyesinde yapar. (roadmap, release planning) Daha çok bir sonraki sprinte odaklı çalışır. Kullanıcı Hikayelerini (User Stories) doğru yazmaya odaklıdır. Kabul kriterlerini bitti tanımını (DOD – Definition of Done) destekleyecek şekilde yazmaya çalışır. Önceliklendirme tekniklerini öğrenir. (Ha seviyesindeki bir Scrum Master’dan destek alabilir)

Ha seviyesindeki bir Product Owner, ürüne değer katabilecek kadar pazar hakkında bilgi sahibidir. Paydaş yönetimi ile iş birliği sağlayarak ürünü geliştirir. Risk yönetimi için teknikleri öğrenir. Ürün vizyonu hakkında ayrıntılı bilgi verebilecek düzeydedir. Release ve roadmap planlamaları üzerinde çalışır.

Development Team

Shu seviyesindeki bir Development Team, kullanıcı hikayelerini anlama ve onları puanlama (story point) üzerinde çalışır. Bitti tanımını belirlemeye ve sprint maddelerini bu tanıma uygun Done yapabilmeye odaklıdır. Birlikte çalışmaya ve yardımlaşmaya başlar. Kendi kendini yönetebilmeyi öğrenir. (Scrum Master destek olabilir) Daha az dokümantasyon ve daha fazla yüz yüz iletişime başlamıştır.

Ha seviyesindeki bir Development Team, Kaizen ilkesiyle sürekli iyileştirmeye odaklıdır. Kendi kararlarını alabilir ve farklı sorumluluklara girebilirler. Takım hızını (Velocity) kontrol altına almışlardır. Velocity’e göre sprint maddelerini alırlar. Takım metriklerini oluşturmuş, ve çıkan değerlere göre yöntemlerini iyileştirmeye başlamışlardır.

Özetle Shu Ha Ri

Shu Ha Ri, yeni bir şey öğrenmeye nasıl yaklaşacağını anlamak için bir düşünme şekli, dil ve referans çerçevesi sunar. Bir şeyi öğrenmeye başladığımızda, birden fazla çeşitlendirilmiş fikirlerle başlamak yerine öncesinde temellerini öğrenerek başlamanın doğru olduğunu söyler. Temelleri öğrendikten sonra yeni düşünce veya fikirleri denemeye başlamalı ve deneyimlemeye devam edilmelidir.  Denemeleriniz sizi yeni yollara götürecek ve sonunda belirli uygulamaların ötesine geçeceksiniz ve kendi işlerinizi yapma şeklinizi geliştireceksiniz.

İlkim Dilara KADAKALOĞLU

d.