Scrum Master, hizmetkar lider ve kolaylaştırıcıdır (facilitator). Scrum Master, yeri gelir öğretmen olur yeri gelir mentör veya koçluk yapar.

Scrum, geleneksel yazılım geliştirme süreçlerine alışkın olanlar için anlaması zor olabilir. Hiyerarşinin olmaması, ekibin kendi kendini yönetmesi, SP (Story Point) bazlı tahminleme gibi uygulamalar, kişinin alışkın olduğu çalışma şekline göre oldukça yeni ve radikal değişiklikteki uygulamalardır. Hatta belki de anlaşılmayı en karmaşık hale getiren hiyerarşik düzeni kırmayı önermesi olabilir. Ekip ve/ya Proje Yöneticilerinin olmadığı, ara roller ve kimsenin neyi nasıl yapması gerektiğini söyleyen biri olmadan sürecin ilerlediği bir uygulamadır. Birçok kişi Scrum ekibini hiyerarşik bir yapıya sokarak Product Owner ve Scrum Master (SM) rollerini bu hiyerarşinin üst katmanına alıp sanki bir yöneticiymiş gibi görebilir. Fakat bu oldukça hatalı bir düşüncedir. Bu algıyı kırmak ve bu rollerin ne olduğunu doğru bir şekilde algılamak gerekir. Bu yazı da Scrum Master rolünün nasıl değerlendirilmesi gerektiğini açıklamaya yardımcı olacaktır.

Genellikle, Scrum öğrenilmeye başlandığında Product Owner’ın sorumluluklarının anlaşılması daha kolay olur. Nedeni, tanımının oldukça kesin (adı üstünde ürün sahibi) ve geleneksel yapıdaki çalışma şeklindeki bazı rollerle eşleştirilebilecek bir rol olmasıdır. SM’ın kim ve sorumluluklarının ne olduğunu kolaylıkla tanımlayabilecek bir ifade veya geleneksel yapıdaki bir rol ile eşleştirme yapmak oldukça zordur. Bu yüzden anlaşılması ve sorumlulukların uyarlanması da oldukça güçtür.

Scrum Master rolünün yanlış anlaşılmasından kaynaklanan, bu role yapışmış birçok sorumluluk var maalesef. O yüzden öncelikle Scrum Master’in kim olmadığını anlamak gerekiyor.

Scrum Master Kim Değildir?

Scrum Master Proje Yöneticisi değildir

Özellikle Scrum’da yeni olanlar için Scrum Master ve Proje Yöneticisini aynı rolmüş gibi anlaşılabiliyor. Oysaki bu iki rol birbirinden tamamen farklı işler yapmaktadır.
Geleneksel yapıda Proje Yöneticisi, lider, karar verici, projeyi ve ekibi yöneten bir planlamacıdır. Proje hedeflerini gerçekleştirmek için organizasyona/şirkete karşı sorumlu olan kişidir. Scrum Master’ın rolü, ekip ve organizasyon için Scrum ve Agility’nin (çeviklik) anlaşılmasına yardımcı olmak, koçluk etmek ve süreci fasilite etmektir.
Scrum master bir Admin (Sistem Yöneticisi) de değildir. Jira yada TFS’te hesap yetkilendirme rolü vb işlerin takibini yapan bir kişi değildir.

Scrum Master takımın yöneticisi değildir

Bir önceki konudaki gibi, Scrum Master bir proje yöneticisi olmadığı gibi takımın geri kalanından daha “yüksek” bir konuma da sahip değildir. Scrum’da takım kendi kendini yönetir ve nasıl çalışacaklarına kendileri karar verir.
Ayrıca Scrum Master takımın patronu da değildir. İşe alım ve/ya işten çıkarmalara karar veren bir rol değildir.
Bununla beraber SM takımın mevcut durumuna saygı göstermeden empati yapmadan Scrum kurallarını katı bir şekilde uygulatan “Scrum Polisi” de değildir.

Scrum Master rolü Product Owner rolüne göre daha önemsiz bir rol değildir

Scrum Master ve Product Owner birbirinden ayrı rol ve sorumlulukları olan farklı 2 roldür. Product Owner adından da anlaşılacağı gibi ürün sahibidir. Ürün ve müşteri isterlerine odaklı çalışır. Müşteriyle yakın temas halinde olduğu için önceliklerin ve geliştirilmesi gereken işlerin ne olduğuna o karar verir.
Çevik yazılım geliştirme, çalışır bir yazılımı (Done Increment) öne sürmeyi gerektirir. Fakat en az ürün kadar önemli olan bir şey de süreçtir. Bazı ekipler SM rolünü takımlarına dahil etmeyebiliyorlar. Bu da takımın süreci sürdürürken, çeviklikten sapmalarına ve hatta bu sapmayı farketmemelerine sebep olabiliyor. SM takımı süreç konusunda denetleyen ve koçluk eden bir role sahip olduğu için takım içerisinde gerekli görülmelidir.

Scrum Master yazı çizi işlerini ve/ya raporlama yapan bir kişi değildir

Scrum eventlerinde toplantı notlarını yazan, Retrospective çıktılarını, Sprint ve günlük planı tutan bir kişi yani yazıcı değildir. Scrum Master, tüm scrum etkinliklerini planlayan ve herkesin ajandasını oluşturan bir kişi yani sekreter de değildir.

Ayrıca SM, takımın ve projenin durum bilgilerini yönetime raporlayan kişi değildir. Bu rol geleneksel yapıdaki “Proje Yöneticisi” ve/ya “Takım Lideri” roldeki kişiler tarafından yapılır. SM’ın bu roller ile karıştırılmamalıdır.

Guide Kapsamında Scrum Master

Scrum’da “Kuvvetler Ayrılığı” prensibi uygulanır. Üründe “Ne” yapılacağından ürün sahibi olan Product Owner, “Nasıl” yapılacağından ise geliştirme ekibi yani Development Team sorumludur. Scrum Master ise, sürecin Scrum framework’u çerçevesine uygun olmadığını gözlemleme ve gerekirse düzeltme görevini üstlenmiştir.

Scrum için önemli gördüğüm Türkçe kaynaklardan biri olan “Scrum: Usta Sorulara Uzman Cevaplar” kitabında Scrum takımı için şöyle bir benzetme yapılmıştır.

Scrum takımını bir arabaya benzetirsek, Geliştirme Takımı aracın motorunu ve yürüyen aksamını ifade eder. Product Owner, direksiyondaki kişidir. SM ise, aracın rahat ve düzgün gitmesini, motorun ve aktarma organlarının sorunsuz işlemesini sağlayan motor ve şanzıman yağıdır, anlık durum bilgilerini söyleyebilen göstergelerdir, hatta sürücünün önünü görmesini sağlayan silecek, ışık tertibatı ve sinyal sistemidir diyebiliriz.

Scrum için bizlere rehber olan Scrum Kılavuzu’nda (Scrum Guide) Scrum Master sorumlulukları maddeler halinde açıklanmıştır.

• Scrum Kılavuzu –> Türkçe
• Scrum Kılavuzu –> İngilizce

Scrum Master, aşağıdaki hususları içerecek şekilde farklı yollarla Ürün Sahibine hizmet eder:

• Ürün İş Listesini etkili bir şekilde yönetebilmesi için teknikler bulmak
• Scrum Takımına, anlaşılır ve kısa Ürün İş Listesi kalemlerine ihtiyaç olduğunu anlamalarında yardımcı olmak
• Deneysel bir ortamda ürün planlamayı anlamak
• Ürün Sahibinin değeri en üst seviyeye çıkarması için Ürün İş Listesini nasıl düzenleyeceğini bilmesini sağlamak
• Çevikliği anlamak ve uygulamak
• İhtiyaç duyulduğu veya istendiği takdirde Scrum etkinliklerini yönetmek

Scrum Master, aşağıdaki hususları içerecek şekilde farklı yollarla Geliştirme Takımına hizmet eder:

• Geliştirme Takımına kendini yönetme ve çapraz fonksiyonluluk konularında koçluk etmek
• Geliştirme Takımına yüksek değerli ürünleri oluşturmasında yardım etmek
• Geliştirme Takımının ilerlemesine engel oluşturan unsurları ortadan kaldırmak
• İhtiyaç duyulduğu veya istendiği takdirde Scrum etkinliklerini yönetmek
• Scrum’ın henüz tam olarak benimsenmediği ve anlaşılmadığı organizasyonlarda Geliştirme Takımına koçluk etmek.

Scrum Master, aşağıdaki hususları içerecek şekilde farklı yollarla organizasyona hizmet eder:

• Organizasyona Scrum’ı benimsemesinde liderlik ve koçluk etmek
• Organizasyondaki Scrum uygulamalarını planlamak
• Çalışanlara ve paydaşlara Scrum’ı ve deneysel ürün geliştirmeyi anlamalarında ve uygulamalarında yardım etmek
• Scrum Takımının üretkenliğini artıracak değişimi başlatmak
• Organizasyondaki Scrum uygulamalarının etkililiğini artırmak üzere diğer Scrum Master’larla birlikte çalışmak

Scrum Master Kimdir?

Scrum Master: Hizmetkar Lider

Scrum dünyasında bir Scrum Master “Hizmetkar Lider” olarak bilinir. Takım üyelerinin ve müşterinin ihtiyaçlarına odaklı çalışmalıdır. Bunu yaparken de bulundukları organizasyon/şirket’in ilkeleri, değerleri ve hedefleri ile uyumlu bir şekilde yapmalıdır.
Bir hizmetkar lider olan SM, ekibin Scrum değerleri olan cesaret, açıklık, saygı, odaklanma ve taahhüt üzerinde hareket etmesine ve tam potansiyellerini gerçekleştirmesine yardımcı olmalıdır.

Scrum Master: Fasilitatör

Scrum Master’ın, hem ürün sahibi olan Product Owner, hem de geliştirme ekibi olan Development Team üzerinde ayrı ayrı sorumluluğa sahiptir. Onlara ürün geliştirme süreci içerisinde yardımcı olmalı, işleri kolaylaştırmalıdır.

SM, ekip ve müşteriler için iletişimi, ilişkileri ve iş birliğini sağlayan kişi olmalıdır. Sürecin ilerlemesine engel olabilecek her türlü aksiliği ortadan kaldırmalıdır. Scrum etkinliklerinin düzenli ve verimli geçmesini sağlamalıdır. Bunun için ekibe ve sürece uygun teknikler geliştirmelidir.

Scrum Master: Koç

Scrum Master hem ekibin ve hem de organizasyon/şirketin gelişmesi için koçluk yapması gerekir. Ekibin sprint hedefine ulaşmasına yardımcı olmalıdır. Organizasyon/şirket için de çevikliği (Agility) korumak ve daha da güçlendirmek için çalışmalar yapmalıdır. Hatta şirket içindeki tüm Scrum Master’lar, kendi aralarında pratikleri konuşup geliştirdikleri bir komite kurmaları ve ekipler için çevikliği en doğru şekilde nasıl sağlayacaklarını tartıştıkları bir komite kurmaları (SM Community of Practices) oldukça faydalı olacaktır.

Scrum Master: Öğretmen

Scrum Master, hem ekibe karşı hem de organizayona karşı Agile ve Scrum’ı öğretmekle sorumludur. “Not Doing Agile, Being Agile” felsefesinde Agility ve Scrum’ın iyi anlaşılmasını sağlamalıdır. Ekibe Scrum değerlerini, rollerini, aktiviteleri öğretmelidir. Takım için süreci görselleştirmeyi Product Owner için iş listesini oluşturmayı ve yönetmeyi öğretmelidir. Müşterinin süreci doğru anlamasını sağlamalıdır. Şirket içinde kurulan komitede, tüm SM’ların geliştirdiği pratikleri ekibe öğretmesi ve uygulatması gerekir.

Scrum Master: Mentor

Scrum Master bilgi birikimi ve tecrübesini kullanarak ekibe ve sürece katkı sağlamalıdır. Ekip içinde kişisel gelişimin önünü açmalıdır.

SM başlarda tecrübesi fazla olmayabilir ve hatalar, engeller ile karşılaşması doğaldır. Önemli olan takım ile birlikte olgunlaşarak bu tecrübeye ve mentorluk seviyesine gelebilmektir. Çeviklik deneysellik ile iç içe olduğundan bu seviyeye ulaşmak biraz zaman alabilir. Bu yüzden takıma yardımcı olduğu gibi kendi kişisel gelişimi de oldukça önemlidir.

Scrum Master: Sorun Çözücü

Development Team’in bir sprint içerisinde değerli çıktıyı (Increment) oluştururken, geliştirmeye engel olan veya takım içinde oluşabilecek sorulara “Impediment” denir. İyi bir SM, yapabiliyorsa sorunlar gerçekleşmeden önlemeli ve takımı engellemeyecek sağlıklı bir ortam yaratmalıdır. Eğer ki herhangi bir impediment ile karşılaşılmışsa da bu sorunu çözebilmelidir.

Özetle

Scrum Master tüm Scrum Değerleri’ne uygun hizmet etmelidir. Bir SM her zaman ve ne olursa olsun doğru olanı yapma cesaretini göstermelidir. Organizasyonun ve ekibin taahhütlerini yerine getirmesi için yardımcı olmadır. Her zaman karar verilmiş hedeflere odaklı çalışması gerekir. Takımın ve müşterinin, yapılan işi açık bir şekilde görebilmesini sağlamalıdır. Ekip ve organizsyona çeviklik ve Scrum’ı öğretebilmek için kendini geliştirmeli ve koçluk etmelidir.

Scrum Master rolünü anlamak için öncelikle teoride anlamak gerekir elbette ama bu rolü anlamanın en iyi yolu zaman içinde tecrübe ederek olduğunu düşünüyorum.

Remote Scrum Master

İlkim Dilara KADAKALOĞLU
d.